Czarnuszka – panaceum na choroby

Czarnuszka – panaceum na choroby

Czarnuszka siewna to niepozorna roślinka posiadająca ziarenka o olbrzymiej mocy. Już starożytni cyrulicy uważali, że czarnuszka i jej drogocenny olej „leczy wszystko z wyjątkiem śmierci”.

Czarnuszka siewna (Nigella sativa) jest rośliną posiadającą charakterystyczne białe lub niebieskie kwiaty oraz czarne, trójgraniaste nasiona. Nazywana jest inaczej kminkiem egipskim, czarnuchą, kminem czarnym. Czarnuszka obejmuje ok. 20 gatunków, popularnych głównie w Azji Zachodniej i na obszarach śródziemnomorskich. W Polsce jest uprawiana, jednak nie na skalę masową. Prócz właściwości leczniczych znana i doceniana jest także jako znakomita przyprawa używana m.in. zamiast pieprzu. Surowcami leczniczymi są: olej i nasiona czarnuszki. Nasionka czarnuszki to prawdziwa skarbnica związków biologicznie aktywnych! Roślina zawiera ich ponad 100. Naukowcy potwierdzają licznymi badaniami: czarnuszka stanowi panaceum na wiele dolegliwości.

Bezcenne czarne ziarenka

W składzie czarnuszki znajduje się wiele cennych substancji o działaniu aktywnym. Nasiona czarnuszki są źródłem cennych związków, które wykazują szereg właściwości leczniczych. Ważnymi związkami są nienasycone kwasy tłuszczowe – głównie kwas linolowy (50–60%), oleinowy (20%) i eikozadienowy (3%), olejki eteryczne oraz olejek lotny, który zawiera ważny składnik aktywny – tymochinon o właściwościach przeciwnowotworowych. Nasiona zawierają do 40% tłuszczu (fosfolipidy i fitosterole), 1,5% olejków eterycznych, flawonoidy, saponinę – melantynę, alkaloidy m.in. nigellinę, nigellaminę, nigellidynę, nigellicynę – rzadkie w świecie roślin, garbniki. Poza kwasami tłuszczowymi w surowcu znajdują się także witaminy: A, B1, B2, B3, B6, E, F, biotyna, związki mineralne: cynk, selen, magnez, wapń, żelazo, sód, potas, fosfor. Ich działanie polega na hamowaniu procesów oksydacyjnych, dzięki czemu zapobiegają rozwojowi chorób układu sercowo-naczyniowego, nowotworów, a także hamują procesy starzenia się skóry. Witaminy z grupy B są niezbędne dla prawidłowej pracy układu nerwowego.

Właściwości zdrowotne

Wszędzie tam, gdzie pojawia się stan zapalny czarnuszka stanowi niezrównany oręż, aby się z nim rozprawić. Również tam, gdzie szwankuje system odpornościowy. Znana jest ze swoich silnych właściwości antyzapalnych, antynowotworowych, antyoksydacyjnych i jednocześnie ochronnych. Ze względu na bogaty skład zarówno oleju, jak i całych nasion czarnuszka stała się przedmiotem licznych badań, z których wynika możliwość zastosowania w wielu schorzeniach:

Choroby nowotworowe – zawarty w roślinie tymochinon o właściwościach przeciwnowotworowych jest skuteczny w leczeniu raka krwi, płuc, nerek, wątroby, prostaty, szyjki macicy, okrężnicy i skóry. Zmniejsza tendencję komórek do proliferacji (zdolność rozmnażania się), przyspiesza śmierć nieprawidłowych komórek, hamuje angiogenezę i zwalcza wolne rodniki.

Alergie i astma – czarnuszka ma działanie przeciwastmatyczne i łagodzi objawy astmy. Naukowcy potwierdzili badaniami skuteczność terapeutyczną oleju z czarnuszki w leczeniu alergicznego nieżytu nosa. Korzyści te są prawdopodobnie skutkiem poprawy układu odpornościowego i efektów antyhistaminowych.

Wątroba – składniki czynne czarnuszki wspierają funkcjonowanie wątroby poprzez działanie żółciopędne, rozkurczowe i antybakteryjne, a nawet antywirusowe.

Cukrzyca – czarnuszka wspomaga regenerację komórek trzustki. Nasiona te poprawiają tolerancję glukozy ze zbliżoną skutecznością do metforminy. Ponadto zmniejsza stres oksydacyjny, który m.in. prowadzi do zaburzeń wydzielania insuliny.

Utrata wagi – czarnuszka zmniejsza apetyt, wspiera wchłanianie cukru w jelitach, pomaga utrzymać właściwy poziom cholesterolu i trójglicerydów w organizmie.

Poprawa trawienia – ze względu na działanie spazmolityczne na mięśnie gładkie czarnuszka pomaga w schorzeniach przewodu pokarmowego, jak np. zespół jelita drażliwego. Poprawia trawienie, zmniejsza wzdęcia, działa przeciwpasożytniczo.

Układ krążenia – czarnuszka zawiera kwasy omega-3 i omega-6, które wpływają korzystnie na poziom cholesterolu. Dzięki temu można zarówno zmniejszyć ryzyko chorób serca, jak i obniżyć ciśnienie.

Zakażenia – silne działanie przeciwbakteryjne przejawia się niszczeniem m.in. szczepów MRSA – gronkowca złocistego odpornego na znane dotychczas antybiotyki.

Zastosowanie zewnętrzne

Czarnuszka znakomicie potrafi sobie poradzić z uporczywymi zmianami skórnymi – jak atopowe zapalenie skóry czy trądzik. Nadaje się również do robienia płukanek na włosy – zapobiega łysieniu, hamuje ich wypadanie, pozwala opanować świąd i poradzić sobie z łupieżem. Pobudza także porost włosów, które dzięki niej stają się gęstsze – trzeba jednak stosować ją regularnie.

Skóra – czarnuszka ma bardzo dobre właściwości kojące i regenerujące uszkodzoną skórę na skutek np. oparzeń słonecznych. Przyspiesza proces gojenia, łagodzi ból i nawilża. Sprawdza się również przy zakażeniach bakteryjnych, atopowym zapaleniu skóry, wysypkach, grzybicy i trądziku. Olejem z czarnuszki można z powodzeniem zastąpić maści antyhistaminowe, stosowane na zmiany skórne podczas chorób alergicznych. Olej nawilża, natłuszcza skórę, a także działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Koi podrażnienia i łagodzi objawy atopowego zapalenia skóry. Trzeba pamiętać, że olej z czarnuszki nie zawsze może zastąpić leczenie farmakologiczne, warto go jednak stosować jako środek wspomagający, a gdy objawy ustąpią – wykorzystywać na co dzień w profilaktyce przeciwalergicznej. Wszelkie objawy uczuleń na skórze pojawiają się bowiem z większym nasileniem, gdy jest ona wysuszona, mało nawilżona i pozbawiona płaszcza lipidowego. Olej z czarnuszki pomoże przywrócić skórze równowagę, dzięki czemu będzie ona mniej narażona na działanie alergenów.

Włosy – czarnuszka ma bardzo dobre właściwości sprzyjające regeneracji zniszczonych i wypadających włosów. Ma to związek z silnymi właściwościami przeciwutleniającymi i przeciwbakteryjnymi. Regularne stosowanie pozwoli zyskać włosom zdrowy wygląd. Olej z czarnuszki stosuje się bezpośrednio na skórę i pozostawia na 30 minut, a następnie spłukuje. Inną możliwością jest stosowanie mieszaniny czarnuszki z oliwą z pierwszego tłoczenia w stosunku 1:1.

Opracowanie „abc Aptekarza” – wydanie II 2019 www.aptekamedia.pl